Bàn về Giác Ngộ

GIÁC NGỘ , GIẢI THOÁT

------------------------------------

GIÁC rồi thấy sự vô - thường,

NGỘ bao vọng niệm vẫn thường che Tâm.

GIẢI đi những kiến thức lầm,

THOÁT vô minh đã giam cầm Chân Tâm.

( Quảng Kiến)

Phần 1: Bàn về Giác Ngộ

Chúng ta thường bàn về giác ngộ, vậy là giác ngộ cái gì?  Đối với con người chúng ta thì có thân và tâm. Thân tâm cũng như vạn vật trong pháp giới được cấu tạo bởi bảy đại: địa thủy, hỏa, phong , không, kiến, thức. Trong đó hai đại Kiến và Thức thuộc về Tâm còn năm đại trước thuộc về thân. Như vậy chúng ta giác ngộ chỉ là giác ngộ cái thân và cái tâm. Bản chất là thấy được cái thật tính và thật tướng của thân và tâm.

Đầu tiên giác ngộ cái thân này giả, giả ở việc thân do tứ đại kết hợp lại mà thành. Bốn đại địa, thủy, hỏa, phong do duyên hợp lại thành cái thân hoàn chỉnh, khi hết duyên thì tan rã hoặc biến dạng hiện tướng là sự phù nề ( địa biến dạng), cảm lạnh ( thủy), bệnh sốt ( hỏa), bệnh tê thấp ( phong). Nhận thức được rõ ràng cái thân là giả, do duyên hợp mà gọi là tạm có.

Kế đến giác ngộ tâm sinh diệt là giả. Tâm sinh diệt bởi chấp ngã tướng và chấp pháp tướng. Từ cái vọng tưởng là sự phân biệt đối đãi mà có sinh có diệt theo vọng của sáu căn với sáu trần. Cái tâm biến đổi như huyễn như hóa không thật nên gọi là giả.

Biết hai cái đó giả rồi thì sự tu hành dễ như trở bàn tay. Sở dĩ chúng ta tu chậm tiến là vì cứ nhớ những chuyện liên hệ tới thân. Hôm qua mình bị ai rầy, hoặc làm ăn thất bại, tiền của suy giảm, lý luận với ai bị thua, làm sao cho hơn họ…, cứ nhớ đi nhớ lại những thứ ấy. Do chấp thân, chấp tâm nên ngồi thiền không yên. Khi đã biết thân giả, biết tâm sinh diệt giả chúng ta ngồi thiền dễ yên lắm.

          Như vậy Giác là thấy tướng thân và tướng tâm không thật có, Ngộ là thấy được thân tâm biến đổi như huyễn như hóa là vọng tưởng không thật. Khi tu hành dẹp hết các vọng tưởng đối đãi thì thể nhập được trí vô sai biệt bình đẳng. Mặc dù biết tất cả sự vật tuy huyễn hóa, tuy không phải là tính chân thật nhưng do chúng ta mê muội thì lại đối đãi biến ra nhiều tướng sai khác giả dối ở cái thế giới của chúng ta. Do đó Bồ tát phải làm việc công đức để giáo hóa chúng sinh từ bỏ cái tướng đối đãi giả dối để tạo thành chính niệm diệt hết vọng niệm. Được như thế gọi là giác ngộ.

Như vậy Giác Ngộ dễ hay khó? Chỉ đổi cái thấy thôi. Giả biết giả, chuyện đó hợp lý trăm phần trăm sao lại nói khó! Lâu nay chúng ta đi trong mê nhiều kiếp nhiều đời rồi, nên bây giờ chuyển lại giác khó, chớ không phải chuyện tu khó. Thấy thân thật chuyển qua thấy thân giả chừng bao lâu? Tích tắc chỉ cách nhau một hơi thở! Kinh Kim Cương Phật nói, giả sử có người đem của bảy báu nhiều bằng núi Tu-di bố thí, không bằng người trì bốn câu kinh Kim Cang. Nhẹ làm sao! Trì tụng bốn câu kinh Kim Cương có khó gì? Còn của báu chất bằng núi Tu-di, muôn kiếp mình cũng chưa làm được nữa.

Tứ cú kệ Kinh kim cương:

                          KHÔNG THÂN

KHÔNG TÂM

KHÔNG PHÁP

KHÔNG NGÃ

Vậy tại sao Phật lại nói thế? Đó là để chỉ dạy chúng ta mê thân thật thì mê cảnh thật, mê tất cả sự vật hình tướng bên ngoài đều thật. Nhưng thật ra những gì có tướng đều do duyên hợp, tạm bợ, đủ duyên còn, hết duyên mất, chớ không còn mãi. Vậy được bao nhiêu cái giả đi nữa cũng chỉ là giả. Đem cái giả tạm đổi lấy cái thật thì không có gì sánh nổi. Trì bốn câu kinh Kim Cương tức là nhận và sống với cái thật của mình.

Đức Phật còn nói đem thân mạng này bố thí hết đời này qua đời khác, bao nhiêu đời cũng không bằng trì bốn câu kinh Kim Cương. Chúng ta nghe không sao hiểu nổi. Nhưng có gì lạ đâu, vì tất cả sinh mạng của chúng ta hiện giờ chỉ mấy chục năm rồi hoại, không thật. Còn bốn câu kinh Kim Cương là chân lý, là lẽ thật muôn đời không thay đổi. Nắm được chân lý thật mà sống thì mới siêu thoát, vượt hơn tất cả. Nếu chúng ta nhìn sự vật đúng với con mắt thức tỉnh thì kinh Phật nói rõ như ban ngày, không có gì nghi ngờ hết.

Trông sao ta thấy có cao

Nếu cao hơn nữa hết sao là gì?

Vàng ròng dưới đất tí ti

Để thành thỏi lớn phải thi nhau đào

Vượt lên tất cả cái nào

Tâm thành tất cả hãy vào Chân - Tâm.

( Quảng Kiến)

Nhà Phật dạy chúng ta giác thẳng nơi con người, chớ đừng tìm cầu bên ngoài. Nếu giác thẳng con người rồi thì ở ngoài cũng giác, nếu mê con người thì ở ngoài cũng mê. Cho nên trọng tâm đặt ở con người ở tự tâm. Tất cả chúng ta học Phật là học đạo giác ngộ, mà không chịu giác thì không biết học cái gì? Có người càng học lại càng mê, nên mới đi cúng chỗ này chỗ kia, cầu xin ông này bà nọ đủ thứ hết. Làm như thế là tự mình biến thành kẻ ăn xin ăn mày những thứ mà mình vẫn có!. Đó là sai lầm lớn của người học Phật. Đạo Phật là con đường, là phương pháp đưa chúng ta tới giác ngộ. Đã đi con đường giác ngộ mà lại trở thành mê, thật không có lý chút nào. Như vậy GIÁC là thấy được sự vô - thường, NGỘ là nhận thức được bao vọng niệm vẫn thường che Tâm.

Bài viết Quảng Kiến có tham khảo các tài liệu từ: Kinh Viên Giác, Kinh Kim Cương, Kinh Thủ Lăng Nghiêm, Bài giảng của Bác sĩ Tâm Minh Lê Đình Thám, của HT Thích Thanh Từ, cư sĩ Đồng Tiến…

( …Phần 2 bàn về Giải thoát…)