Tam Quán: Không - Giả - Trung

TAM QUAN, TAM QUÁN
---------------------------------
Tam quan ba cửa,
Không ngoài, không trong
Có Không, Có Giả là Trung đạo
Nhất tâm tam quán thượng thừa thiền
Không đây : là chẳng não phiền
Giả là : Tâm quán thoát miền vô minh
Trung này : Không chấp nhị nguyên
Xa rời đối đãi : chu viên đạo huyền.

       

       Đức Phật nói với Đại bồ tát Uy đức tự tại : Viên giác là tính vô thượng rộng lớn. Là bản tính của chư Phật chúng sinh cũng có bản tính này cho nên bình đẳng với chư Phật, đây là thể tính bình đẳng.Nhưng vì từ vô thủy đến nay chúng sinh bỏ quên bản tính này cho nên về thể tướng dụng thì hóa thành thấp kém. Vậy muốn được bình đẳng như chư Phật thì phải tu Bồ tát hạnh. Đây là tu ba pháp môn chính quán Đại thừa.Thứ nhất là Không quán ( Chỉ = Sa ma tha), hai là Giả Quán ( Vi pa sa na), ba là Trung đạo chính quán ( Đi pa na).
- Chỉ là thanh tịnh tâm trừ hết vọng niệm ngã pháp chấp tướng sẽ sinh ra trí tuệ giác ngộ như gương lau hết bụi bám sẽ trở lại bản tính trong sáng đã có.- Quán là từ bản tính trong sáng đã có phải thị hiện hạnh từ bi cứu độ chúng sinh. Muốn thế phải quán năng quán là ta sở quán là hạnh từ bi của ta để cứu chúng sinh đều là như huyễn. Giống như đại địa thì phải làm cho lớn lúa và các lạo cây ăn quả khác.- Trung đạo chính quán là: Chỉ và quán là hai phải quán cả hai này đều là huyễn hóa. Đó gọi là tịch chiếu song hành = công đức và trí tuệ đều viên mãn. Ví như đánh một tiếng chuông thì âm thanh lúc bắt đầu chỉ có một tiếng nhưng sẽ lan tỏa ra nhiều phương hướng xung quanh. Ngã chấp của chúng sinh chính là bốn tướng: Ngã, Nhân, Chúng sinh, thọ giả. Pháp chấp của tiểu thừa trung thừa chính là chấp có hai tướng pháp và phi pháp tướng. Phải trừ hai tướng này thì là viên mãn ba phép quán đại thừa Viên mãn ba phép quán này là sẽ thể nhập đại viên giác của chư Phật.
( Đại phương quảng Viên giác liễu nghĩa khế kinh )