Vô Vi

Luận giải về VÔ VI

(Quảng Kiến viết mấy câu này tặng chơi người bạn nhân việc được mời đi cổ vũ cho một trận thi đấu.

Viết về Vô Vi nên cũng nhân duyên lấy Sự để nói về Vô vi vậy) 

Vô Vi theo tư tưởng của Đạo Lão

 Luận về hai chữ Vô Vi, Lão Tử nói" Vi vô Vi nhi Vô bất vi" sơ sơ nghĩa là "Không làm gì mà không gì là không làm". Trong Đạo Đức kinh viết: “vạn vật trong trời đất sinh từ có (hữu), (hữu) có sinh từ không (vô). Hữu vô đều từ thiên đạo”. Cái Vô vi của Đạo Lão là ngăn không cho làm các việc bất thiện thì không cần phải diệt trừ cái ác. Là Không để Không như dòng nước chảy tùy thuận tự nhiên; trong ống thì dài mà trong bầu thì tròn, theo chỗ thấp mà chảy để ra Bể lớn (Đạo) chứ không nên tranh nhau cực nhọc leo cao, để rồi cái có được cũng chỉ là dòng suối ngọn thác leo lắt, làm sao bì được với Bể cả mênh mông. Không cho làm việc ác để Không phải ngăn chặn kẻ ác đấy là Đạo của trời đất là cái Lý thiện của vạn vật. Khi đã Thiện thì không có sự tranh chấp, hờn oán, hơn kém, phân biệt dẫn đến mọi sự phát triển tự nhiên, như thế gọi là Đạo của Lão Tử. 

Vô Vi theo tư tưởng của Đạo Phật

Phật thuyết Kinh bốn mươi hai chương, trong chương đường tu chân chính có nói: “Vị sa môn xuất gia, đoạn cái muốn, trừ cái ưa, biết tâm nguyên của mình, thấu thâm lý của Phật, ngộ pháp Vô vi,trong không được cầu gì, ngoài không được cầu gì, tâm không ràng buộc với Đạo, cũng không gây kết các nghiệp, không niệm, không làm, không tu, không chứng, không trải qua các vị mà tự thành cao quý hơn cả, thì gọi là Đạo”

Về Ngộ pháp Vô vi theo Thiểu thừa và Đại thừa cũng có khác nhau. Pháp Vô Vi ước lượng có sáu thứ là Trạch diệt Vô vi, Phi trạch diệt Vô vi, Tưởng thụ diệt Vô vi, Hư không Vô vi, Bất động Vô vi Và Chân Như Vô vi. Nội dung Vô vi là theo chính quán đoạn trừ cả Ngã chấp và Pháp chấp,đoạn trừ hết câu sinh ngã chấp, câu sinh pháp chấp. Diệt hết các tưởng thụ thế gian với xuất thế gian không còn một pháp nào cả. Đại thừa quan niệm hư không vô vi là các pháp thế gian và xuất thế gian đều là Chân không, không có tự tính, đều hiện ra bao nhiêu các pháp hữu vi và vô vi nhưng sự thực không có pháp nào cả. Chân như Vô vi là pháp không Chân như, song không chân như, tĩnh tịch Chân như.

Vô Vi theo tư tưởng của Đạo Phật là Pháp không có tạo tác, lìa sinh diệt biến hóa và luôn luôn thường trụ. Vô vi vốn là tên khác của Niết-bàn.

Vô Vi trong văn hóa của Nhân dân

    Trong truyện Tây Du Ký, Bồ Đề lão Tổ đặt tên cho Mỹ Hầu Vương theo bài thơ sau:

“Hỗn mang mới mở vốn không họ

Phá hết mịt mờ phải Ngộ Không” 

Cái tên Ngộ Không ý muốn phá hết mịt mờ phải Ngộ được Không. Không trong Đạo Lão là không làm, hay không cho làm các việc ác (…Ngộ…) để không phải ngăn chặn cái ác tức (…Phá hết mịt mờ...).Cái Lý đạo của Lão tử có ý: vạn vật trong vũ trụ có được Tự nhiên (có Đạo) tức là có được tính Thiện. Khi chúng sinh đã sẵn có tính thiện sẽ tinh tiến tu Theo Đại thừa Phật Giáo, từng bước tu theo Đại thừa thì thể nhập được thật tướng Đại Thừa sẽ có được trí tuệ sáng suốt, cái trí tuệ này là trí tuệ Bát nhã tính Không. Thấu rõ Tính Không thì phá được Vô minh (…hết mịt mờ…), phá vỡ được vòng luân hồi bởi hiểu được vạn vật không có tự tính tức Ngộ được Không.

Mỹ Hầu Vương  sau khi có được tên là Ngộ Không rồi để đạt được quả vị Đấu chiến thắng Phật còn phải gian khổ tu hành dốc hết sức mình phò trợ Đường Tăng thỉnh kinh. 

Như vậy Ngộ được Không rồi cũng chỉ là bước đầu của con đường đi tới quả vị Vô thượng Chính Đẳng Chính Giác. Tổ Long Thụ nói trong Luận đại trí độ rằng: Liễu (Ngộ) Đạo chưa phải là đắc Đạo, muốn đắc đạo cần phải tu Quán niệm thành thục để nhập vào bản Thể Chân Không như khế kinh Đại Bát Nhã đã dạy.